‘Een klas vol nieuwsgierige en kritische leerlingen’

Sinds het schooljaar 2015/2016 kunnen vwo-leerlingen van het HLZ kiezen voor een wel heel bijzondere onderwijsvorm: Universalis. “We merkten dat het steeds moeilijker was om leerlingen gemotiveerd te krijgen”, vertelt Cora Blom, afdelingsleider van het vwo. “Daar moesten we iets mee. Bovendien verandert de wereld in hoog tempo. Hoe konden we zo goed mogelijk aansluiten bij het vervolgonderwijs?” Daarom is samen met onderzoekers en deskundigen het onderwijsprogramma Universalis ontwikkeld.

Op Universalis worden vakken gebundeld, in zeven samenhangende leergebieden aangeboden. “Universiteiten zien ook steeds meer in dat naast specialismen ook de verbanden tussen vakken en vakgebieden essentieel zijn”, legt Cora Blom uit.

Gelukkige leerlingen en docenten

De leerlingen beginnen dagelijks om 8.15 uur met een uur sport. Uit onderzoek blijkt dat het de hersenen en het leervermogen stimuleert. En dat is zo. Bezweet, maar actief zitten de leerlingen in de les. Ze krijgen vervolgens les in vakgebieden als wiskunde, multimedia, robotica, Nederlands en moderne vreemde talen. De leerlingen van Universalis maken iets langere dagen op school dan de reguliere klassen, maar zij hebben daardoor nauwelijks huiswerk. Ook wordt er minder getoetst. Het idee daarachter is om de steeds toenemende stress onder de leerlingen te verlagen. “Ze zijn eigenlijk de hele dag in touw”, vertelt Cora Blom “leerlingen werken aan opdrachten, projecten en onderzoeksvragen. Ze worden opgeleid tot zelfstandig denkende, kritische burgers.” Het klinkt allemaal te mooi om waar te zijn, maar is dat het ook? “Ja”, antwoordt Cora Blom volmondig, “vanaf het begin hebben we te maken met hele gelukkige leerlingen, ouders en docenten. Leerlingen zijn blij dat ze zelfstandig kunnen werken en wat is er nu geweldiger voor een docent dan een klas vol nieuwsgierige en kritische leerlingen?” Ook de ouders zien veel voordelen in het huiswerk maken op school en het digitaal aanbieden van de lesstof.

Ons Onderwijs 2032

Is het geen valkuil dat leerlingen vooral vakoverstijgende vaardigheden leren en minder kennis opdoen? “Tot nu toe zijn de resultaten geweldig”, vertelt Blom. “We toetsen dit natuurlijk steeds nauwkeurig en tot nu toe zie je dat leerlingen op alle gebieden een voorsprong hebben ten opzichte van de reguliere vwo-klassen. De kerndoelen worden echt gehaald.” Het programma sluit bovendien nauw aan bij het advies van het platform ‘Ons Onderwijs 2032’ waarin kennis en vaardigheden in samenhang worden aangeboden. Denk bijvoorbeeld aan vakken als burgerschap, mens en maatschappij en natuur en technologie. Blom: “Hierin spelen we als school dus echt een voortrekkersrol.”

Professionele docenten

De docenten die momenteel aan de leerlingen van Universalis lesgeven, zijn docenten die tijdens hun carrière steeds gericht waren op hun eigen ontwikkeling. Deze enthousiaste, vaak eerstegraads docenten bezaten dus al de capaciteiten om zonder nascholing deze uitdaging aan te gaan. Nu Universalis een vliegende start heeft gehad, heeft het HLZ de ambitie om Universalis in de toekomst ook op de havo aan te bieden. Waarschijnlijk zullen dan meer docenten zich moeten bijscholen. “Dit zal dan vooral op het gebied van differentiatie, het ontwikkelen van lessen en de 21st Century Skills zijn”, licht Blom toe. Universalis heet niet voor niets naar de homo universale: de mens die breed ontwikkeld is. Blom: “Zowel leerlingen als de docenten van Universalis worden uitgedaagd om al hun talenten te verzilveren.”